Diagnoza sytuacji „na wejściu”
W latach 90. i na początku lat 2000. głównym kryterium wyboru miejsca zamieszkania była praca. Analizy pokazują, że obecnie czynnikiem, który determinuje w dużej mierze wybór miejsca do życia jest mieszkalnictwo. Badania przeprowadzone w pleszewskich firmach pokazały, że 20% osób pracujących w tym mieście, ale mieszkających poza nim, byłoby skłonnych zamieszkać w Pleszewie. Wskazywały one jednak na brak na rynku mieszkań. Ogólnopolską tendencją jest dziś także wybór małych lub średnich miast do życia. Stąd decyzja Pleszewa stawiająca na aktywną politykę mieszkaniowa, która ma zatrzymać ludzi w Pleszewie i dać miejsce zamieszkania osobom tu pracującym lub tym, którzy zastanawiają się nad powrotem z większych metropolii. Równoległe działania związane z podnoszeniem jakości życia mieszkańców Pleszewa (poprzez rozwój koncepcji miasta 15-minutowego) wzmacniają nie tylko zatrzymanie obecnych mieszkańców, ale również tworzy warunki do "przyciągnięcia" nowych obywateli.
Opis innowacji
Politykę mieszkaniową miasto oparło na kilku fundamentach. Po pierwsze są to mieszkania na wynajem z opcją własności. Skorzystają z nich 92 rodziny, których główni najemcy będą w wieku poniżej 40 lat. 20% z tej puli mieszkań zostało przekazanych rodzinom, które do tej pory nie były zameldowane na terenie gminy. Stan tych mieszkań był developerski, za 1 m2 takiego mieszkania (czynsz i kredyt) trzeba zapłacić ok. 30 zł. Ta oferta spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem. Drugi filar pleszewskiej polityki mieszkaniowej to mieszkania na wynajem, ale bez możliwości wykupu. Znajdują się one w zabytkowej, wyremontowanej kamienicy w centrum miasta. Zasobem tym zarządza TBS. Kolejna forma to budownictwo komunalne, a w jego ramach 34 mieszkania w nowo wybudowanych budynkach w dwóch różnych lokalizacjach. Miasto sprzedało atrakcyjny grunt prywatnemu deweloperowi, jednak z zastrzeżeniem, że w ciągu 3 lat ma wybudować przynajmniej jeden blok. Tym sposobem miasto wzbogaciło się łącznie o dwa bloki liczące 50 mieszkań. W sumie w ciągu 5 lat wybudowano w różnym systemie 135 mieszkań publicznych oraz 50 na sprzedanym deweloperowi gruncie. Równocześnie powstaje kilkaset mieszkań na wolnym rynku, planowane jest również stworzenie inkubatora mieszkaniowego. Podejmowana jest również modernizacja istniejącej zabytkowej kamienicy w centrum Pleszewa. Takie działania nie pozwalają na tzw. „rozlewanie się” miasta, co jest istotnym elementem idei 15-minutowej.
Pleszew prowadzi również „promieszkaniową” politykę sprzedaży gruntów komunalnych. Deweloper kupując grunt od gminy zobowiązuje się do pobudowania określonej liczby mieszkań (zapis taki znajduje się w warunkach sprzedaży). Grunt nie jest więc tylko lokatą kapitału, ale miejscem budowy nowych mieszkań. W taki sposób zostało wybudowanych już 50 mieszkań. Inwestycje deweloperskie są w Pleszewie prowadzone równolegle do publicznych. Są to budynki wielorodzinne i jednorodzinne, także szeregowce. Warto dodać, że budowy komercyjnych szeregowców podjęła się także miejska spółka PTBS. Powstało 8 budynków na sprzedaż, które już znalazły swoich właścicieli.
W kolejnych latach samorząd planuje wybudować dwa bloki mieszkalne w ramach SIM. Nowatorskim pomysłem, jaki zamierza wdrożyć burmistrz Pleszewa, jest także inkubator mieszkaniowy, skierowany do osób do 30. roku życia. Młody człowiek będzie wynajmował mieszkanie na preferencyjnych warunkach przez pierwsze 5 lat. Po tym czasie – gdy już będzie stabilny na rynku pracy i samodzielny – zwolni mieszkanie lub będzie płacił pełnowymiarowy czynsz. Pleszew nie zapomina o seniorach. Wielu nich boryka się z problemem braku windy w starszych blokach. Samorząd chce więc wyjść z ofertą mieszkań dostosowanych do potrzeb tej grupy wiekowej.
Równocześnie powstaje ok. 300 mieszkań na wolnym rynku. Władze Pleszewa myślą o stworzeniu inkubatora mieszkaniowego z zasobem dedykowanym osobom poniżej 35. roku życia, bowiem okazało się, że ta grupa wiekowa napotyka na jeszcze większe bariery w wejściu na rynek mieszkaniowy. Miasto chce więc dla nich przygotować specjalną ofertę, by przez 5-7 lat, zanim osiągną zdolność kredytową, mieli zapewnione mieszkanie.
Opis procesu wdrożenia innowacji
Na podstawie analiz, pokazujących, że obecnie czynnikiem, który determinuje w dużej mierze wybór miejsca do życia jest mieszkalnictwo. Na tej przesłance 5 lat temu władze Pleszewa oparły Strategię Rozwoju Publicznego Mieszkalnictwa. Jednocześnie władze Pleszewa odnotowały, że po pandemii wzrosło i nadal wzrasta znaczenie pracy zdalnej, co stwarza nowe możliwości na zatrzymanie i przyciągnięcie mieszkańców. Zrobiony został przegląd zasobów mieszkaniowych i gruntów miejskich.
Rezultaty wdrożenia innowacji
Obecnie kończą się prace nad 4 inwestycjami mieszkaniowymi, których inwestorem jest bezpośrednio Miasto i Gmina Pleszew bądź spółka komunalna. Tym co łączy wszystkie te inwestycje jest to, że są zlokalizowane na gruntach należących do samorządu, są w pełni uzbrojone. Budynki powstają w miejscu wcześniej zburzonych nieruchomości lub gdzie nie było żadnej zabudowy.
W sumie budowane jest 135 mieszkań w małej, 28-tysięcznej gminie miejsko-wiejskiej. Największą realizacją są dwa pięciopiętrowe budynki z częściowo podziemnymi parkingami dla 92 rodzin. Mieszkania te skierowane są m.in. do osób, które nie ukończyły 40 lat, nie posiadały własnego mieszkania i są gotowi partycypować w kosztach budowy budynku. W sumie określono 7 wskaźników, na podstawie których wybrano przyszłych najemców. Dodatkowo 20% tych mieszkań przeznaczonych było dla osób spoza gminy Pleszew, które już w mieście pracują. Wszyscy najemcy w czynszu spłacają kredyt. Po okresie pięciu lat mogą go spłacić w całości i stać się właścicielami mieszkania. Mogą, ale nie muszą i spłacają dalej kredyt. W sumie w tych budynkach będzie mieszkało około 270 osób.
Z kolei w zabytkowej kamienicy, która została gruntownie przebudowana i zlokalizowana jest w centrum miasta, powstało 9 lokali – od tzw. kawalerek po przestronne mieszkania trzypokojowe na wynajem. Nie są to mieszkania komunalne. Tu kryterium naboru mieszkańców jest wyższy dochód.
Mieszkania komunalne natomiast budujemy w dwóch innych lokalizacjach. Łącznie będą to 34 lokale. Obie inwestycje powstają po starych, niefunkcjonalnych i wyburzonych budynkach. W jednej z nich znajdują się podziemne parkingi oraz część usługowo – handlowa na wynajem. W drugiej z kolei nowością jest mieszkanie na parterze w całości dostosowane do osoby niepełnosprawnej poruszającej się na wózku inwalidzkim.
Oszacowanie nakładów poniesionych na realizacje projektu
Cztery inwestycje mieszkaniowe, których inwestorem jest bezpośrednio Miasto i Gmina Pleszew bądź spółka komunalna są finansowane w znacznej części ze środków zewnętrznych (m.in. Bank Gospodarstwa Krajowego).
W sumie budowane jest 135 mieszkań w małej, 28-tysięcznej gminie miejsko-wiejskiej. W sumie w tych budynkach będzie mieszkało około 270 osób. Wartość zadania to ok. 29 mln zł.