Diagnoza sytuacji „na wejściu”
Koncepcja 15-minutowego miasta swój początek w Pleszewie miała w 2020 roku. Analizując potencjał miasta przy wykorzystaniu środowisk naukowych i konsultacji oraz badań ilościowych mieszkańców, udało się opracować długofalową wizję rozwoju miasta. Opiera się o sześć podstawowych filarów, według których podejmowane są konkretne działania w przestrzeni miejskiej. Są to łatwo dostępne żłobki i przedszkola, przyjazne szkoły (także artystyczne), atrakcyjny rynek mieszkaniowy, zróżnicowana oferta kulturalna, nowoczesne obiekty sportowe i miejsca rekreacji, a także wysoki poziom opieki zdrowotnej.
Opis innowacji
Koncepcja 15-minutowego miasta opiera się o sześć podstawowych filarów, według których podejmowane są konkretne działania w przestrzeni miejskiej. Są to łatwo dostępne żłobki i przedszkola, przyjazne szkoły (także artystyczne), atrakcyjny rynek mieszkaniowy, zróżnicowana oferta kulturalna, nowoczesne obiekty sportowe i miejsca rekreacji, a także wysoki poziom opieki zdrowotnej.
Działania skierowane są głównie do obecnych mieszkańców, aby poprawić ich jakość życia, ale również do potencjalnych mieszkańców i inwestorów, wskazując, że Pleszew jest alternatywą dla dużych aglomeracji miejskich.
Miasto 15-minutowe stawia przede wszystkim na dobrą komunikację, czyli łatwy dostęp do najważniejszych miejsc w mieście. Na zrównoważoną mobilność miejską składają się ścieżki rowerowe, nowoczesne rozwiązania w komunikacji publicznej, bezpłatne parkingi buforowe (P&R) oraz bezpieczne strefy dla pieszych. W ramach wdrażania idei zostały uruchomione dwie linie komunikacji miejskiej, które okrążają miasto. Docierają również do nowych parkingów typu P&R powstałych, by zmniejszyć ruch samochodowy w centrum, ale także ułatwić poruszanie się po mieście. Każdy bowiem, kto zostawi swoje auto na takim parkingu, może poruszać się nowymi liniami za darmo. W ramach koncepcji powstaje i jest stale rozwijana sieć dróg rowerowych, których zadaniem jest łatwe i ekologiczne przemieszczanie się po mieście. W pobliżu ścieżek umiejscowione są również deptaki dla pieszych z ogromną ilością zieleni, której ciągle przybywa.
Opis procesu wdrożenia innowacji
Główną zaletą wdrożenia w Pleszewie idei miasta 15-minutowego jest poprawa jakości życia mieszkańców. Realizując inwestycje, projekty i zmiany w funkcjonowaniu, miasto stało się bardziej przyjazne do życia. Wciąż unowoczśniane są szkoły i przedszkola, dzięki czemu dzieci i młodzież mogą korzystać z nowoczesnego sp w zmodernizowanych placówkach, co daje im komfort pracy i perspektywy rozwoju na wielu płaszczyznach. Nowatorskie podejście do polityki mieszkaniowej, która realizowana jest dzięki pozyskaniu zewnętrznych środków finansowych, daje wiele możliwości szczególnie osobom młodym, których nie stać na własne mieszkanie lub nie mają zdolności kredytowej. Budowane mieszkania ze względu na różną formę własności, metraż i lokalizację w pobliżu najważniejszych punktów w mieście, są bardzo atrakcyjne dla potencjalnych mieszkańców. Umożliwia im to łatwe funkcjonowanie bez konieczności tracenia czasu na dojazdy do pracy, szkoły, na zakupy czy do przychodni, bowiem wszystko znajduje się na wyciągnięcie ręki. Ogromną korzyścią jest również zrównoważona mobilność miejska. To dzięki komunikacji publicznej mieszkańcy oraz przyjezdni mogą bez problemu dotrzeć w każde miejsce w mieście, bez konieczności używania własnych aut, co jest równocześnie korzyścią dla środowiska i ludzkiego zdrowia. Zmiany w centrum na rzecz ograniczenia ruchu kołowego mają zachęcić do zmiany nawyków i ograniczenia korzystania z samochodu do minimum. Nowe parkingi typu Park&Ride dają możliwość pozostawienia auta na obrzeżach miasta i poruszania się komunikacją miejską lub pieszo. Idea miasta 15-minutowego to również drogi rowerowe, z których chętnie korzystają mieszkańcy. Powstała sieć, która okrąża miasto, pozwala na łatwe przemieszczanie się z punktu do punktu i sprawia, że pleszewianie chętnie wybierają rower, który jest ekologiczny i ekonomiczny. Wiele korzyści daje również łatwy dostęp do kultury, bowiem dzięki szerokiej ofercie jednostek kulturalnych z terenu Miasta i Gminy Pleszew, każdy może znaleźć coś dla siebie – od dzieci, przez młodzież i dorosłych, po seniorów, co sprawia, że nie muszą wyjeżdżać do innych miast, aby obejrzeć spektakl, film w kinie, czy wziąć udział w ciekawej konferencji lub spotkaniu integracyjnym. Rezygnacja z dużych komercyjnych koncertów oraz tzw. dni miasta na korzyść mniejszych i bardziej różnorodnych form przyniosła wymierne korzyści. Jakość życia wzrasta również poprzez realizowanie idei miasta 15-minutowego w sferze sportu i rekreacji. Na każdym osiedlu znajdują się miejsca wypoczynku, place zabaw czy siłownie zewnętrzne. Nowe nasadzenia, tworzenie kieszonkowych parków czy skwerów z miejscami chwilowego odpoczynku sprawiają, że miasto jest bardziej ekologiczne, a mieszkańcy – szczególnie seniorzy – mają infrastrukturę do spacerowania. Ponadto dzięki wdrażaniu idei poprawia się dostępność miejsc publicznych np. poprzez tworzenie lokali usługowych, terenów inwestycyjnych czy miejsc pracy. Samorząd buduje także infrastrukturę dla potencjalnych inwestorów. Przykładem jest budowa drogi dojazdowej do niemal 50 działek inwestycyjnych. Dzięki działaniom przestrzeń miejska staje się coraz bardziej nowoczesna i konkurencyjna, a co za tym idzie, atrakcyjna i dająca wiele możliwości. Mieszkańcy mają wszystko co potrzebne do życia na wyciągnięcie ręki bez konieczności wyjeżdżania do większego miasta. To także znaczne oszczędności w domowym budżecie. Ponadto zwiększa się integracja społeczna, budowana jest lokalna tożsamość i poczucie bezpieczeństwa.
Rezultaty wdrożenia innowacji
Miasto 15-minutowe stawia przede wszystkim na dobrą komunikację, czyli łatwy dostęp do najważniejszych miejsc w mieście. Na zrównoważoną mobilność miejską składają się ścieżki rowerowe, nowoczesne rozwiązania w komunikacji publicznej, bezpłatne parkingi buforowe (P&R) oraz bezpieczne strefy dla pieszych. W ramach wdrażania idei zostały uruchomione dwie linie komunikacji miejskiej, które okrążają miasto. Docierają również do nowych parkingów typu P&R powstałych, by zmniejszyć ruch samochodowy w centrum, ale także ułatwić poruszanie się po mieście. Każdy bowiem, kto zostawi swoje auto na takim parkingu, może poruszać się nowymi liniami za darmo. W ramach koncepcji powstaje i jest stale rozwijana sieć dróg rowerowych, których zadaniem jest łatwe i ekologiczne przemieszczanie się po mieście. W pobliżu ścieżek umiejscowione są również deptaki dla pieszych z ogromną ilością zieleni, której ciągle przybywa. Realizacji idei miasta 15-minutowego przyświeca także tzw. odbetonowanie miasta. W ciągu ostatnich dwóch lat posadzono w centrum ok. 50 dużych drzew. Działaniem proekologicznym jest również tworzenie łatwo dostępnych parków kieszonkowych, ponieważ są lokalizowane blisko centrum i w sąsiedztwie szkół i osiedli. By idea miasta kwadransowego była realna, potrzebna jest dobra polityka mieszkaniowa. Równolegle prowadzonych jest kilka inwestycji, dzięki którym swoje miejsce zamieszkania znajduje wiele rodzin. Budowane są mieszkania o różnych sposobach własności: na wynajem o podwyższonym standardzie, komunalne czy z kredytem w czynszu z dojściem do własności. Nowe miejsca zamieszkania bez tzw. „rozlewania się” miasta. Budynki powstają w miejscach wyburzanych lub modernizowane są stare kamienice. W 2023 r. ma zostać oddanych 135 mieszkań. W mieście 15-minutowym wysoki poziom edukacji zapewniają liczne szkoły i przedszkola
publiczne oraz niepubliczne, o których rozwój dba samorząd. To placówki, które nieustannie są modernizowane i dostosowywane do najwyższych standardów. Kompleksową modernizację przeszedł budynek największej szkoły podstawowej w całym powiecie. W każdej szkole powstały także nowoczesne pracownie językowe oraz przedmiotowe. Atutem jest fakt, że nauka w pleszewskich szkołach odbywa się
w systemie jednozmianowym (nie ma zajęć popołudniowych), co ułatwia logistykę rodzinnego życia. Miasto posiada zróżnicowaną ofertę kulturalną, która wciąż jest aktualizowana i dopasowywana do potrzeb mieszkańców. Posiada także świetnie funkcjonujące kino, które odwiedza rocznie niemal 30 tys. widzów. Przy kinie uruchomiono własną kawiarnię. Unowocześniane i rozbudowywane są także obiekty
sportowe i miejsca rekreacji, aby każdy miał możliwość aktywnego spędzania czasu w pobliżu swojego miejsca zamieszkania, np. aquapark, skatepark, miasteczko ruchu drogowego, osiedlowe boiska sportowe, place zabaw. O wysoki poziom opieki zdrowotnej dba m. in. Pleszewskie Centrum Medyczne, które przoduje w ogólnopolskich rankingach pod względem poziomu świadczenia usług. Na terenie miasta znajdują się także liczne przychodnie, laboratoria i gabinety prywatne. Wszystko po to, aby mieszkańcy mogli maksymalnie w ciągu kwadransa przemieścić się pomiędzy tymi punktami.
Zalecenia dla instytucji zainteresowanych wdrożeniem
Dzięki działaniom przestrzeń miejska staje się coraz bardziej nowoczesna i konkurencyjna, a co za tym idzie, atrakcyjna i dająca wiele możliwości. Mieszkańcy mają wszystko co potrzebne do życia na wyciągnięcie ręki bez konieczności wyjeżdżania do większego miasta. To także znaczne oszczędności w domowym budżecie. Ponadto zwiększa się integracja społeczna, budowana jest lokalna tożsamość i poczucie bezpieczeństwa.