Psychologia rozwojowa człowieka oraz liczne badania naukowe dowodzą, że rozpoczęcie nauki szkolnej jest tzw. „zdarzeniem krytycznym” w życiu każdego młodego człowieka, a wychowanie przedszkolne jest najlepszym okresem, aby w świadomy sposób zapobiec ewentualnym późniejszym trudnościom w nauce. Przeprowadzenie szczegółowej diagnozy pedagogicznej na najwcześniejszym etapie edukacji znacznie ułatwia indywidualne stymulowanie rozwoju dziecka przez nauczycieli i rodziców. Szkoły i placówki oświatowe w Gminie Lesznowola pomimo tego, że już od dawna zatrudniają nauczycieli wsparcia pedagogiczno-psychologicznego odczuwały stały deficyt zewnętrznej opieki psychologiczno – pedagogicznej. Obejmująca swoim zasięgiem Gminę Lesznowola rejonowa poradnia psychologiczno – pedagogiczna bada jedynie dzieci, które posiadają deficyty rozwojowe. Samorząd Gminy Lesznowola doszedł do wniosku, że ważne jest aby poddać badaniu wszystkie dzieci 6 – letnie tak, aby z jednej strony pomóc tym, które mają problemy, ale z drugiej strony także wzmocnić silne strony i zdolności tych dzieci, których rozwój przebiega bez żadnych zakłóceń.

Dostępne analizy pozwalają stwierdzić, że poprzez wzmocnienie oferty edukacyjno-wspomagającej placówki realizującej roczne przygotowanie przedszkolne, zwiększenie liczby zajęć na dodatkowe przygotowanie 6-latków do przekroczenia progu szkolnego, a także włączenie rodziców w proces świadomego wspierania rozwoju dziecka to właściwa metoda na osiągnięcie najlepszych rezultaty w pobudzaniu rozwoju intelektualnego i społecznego dziecka, rozwijaniu jego umiejętności wrodzonych, niwelowanie dysharmonii i zaburzeń rozwojowych.  Nie bez znaczenia pozostaje tu również fakt wsparcia nauczyciela w dokonaniu trafnej i pełnej oceny gotowości szkolnej wychowanków. Zrealizowana praktyka pozwoliła na uzyskanie pełnej diagnozy każdego 6-latka będącego uczniem klasy ,,0” lub wychowankiem przedszkola w Gminie Lesznowola.

Wdrożenie programu odbywalo się w opraciu o nastepujące etapy działania:

• spotkania z dyrektorami gminnych placówek w celu przedstawienia celu i korzyści wynikających z realizacji projektu oraz ustalenie harmonogramu działań,
• pilotaż programu – realizacja całego cyklu w wybranej placówce,
• poinformowanie rodziców i uzyskanie ich pisemnej zgody na realizację programu,
• realizacja cyklu 5-ciu spotkań dla każdej z grup 6-latków przy założonej częstotliwości 1 spotkanie w tygodniu z jedną grupą, poświęcone wybranemu obszarowi dojrzałości szkolnej,
• przygotowanie indywidualnych opisów rozwoju w konsultacji z nauczycielem prowadzącym i specjalistami,
• spotkania z rodzicami na temat dojrzałości szkolnej i domowych sposobów stymulowania rozwoju dziecka pod kątem sukcesu szkolnego,
• spotkanie zamykające (podsumowujące) program, z udziałem dyrektorów szkół i przedszkoli, wychowawców sześciolatków, Wójta Gminy oraz Radnych z Komisji Polityki Społecznej oraz osób nadzorujących oświatę.
• wypracowanie założeń kontynuacji programu w gminie.

Program zakładał realizację cyklu pięciu dwugodzinnych zajęć o charakterze edukacyjno - opiekuńczym dla wszystkich dzieci 6-letnich w Gminie Lesznowola, objętych obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym.

Podstawową przyjętą formą realizacji programu był cykl spotkań w placówkach gminnych, podczas których specjaliści zewnętrzni pracowali metodami czynnościowymi i prowadzili gry  i zabawy edukacyjne stymulujące rozwój 6-latków,  rozwijające wiedzę i umiejętności  oraz zainteresowania i uzdolnienia. Prowadzący wykorzystywali nieczęsto stosowane narzędzia, takie jak np.: skarbiec matematyczny prof. Gruszczyk-Kolczyńskiej, chustę Klanzy, orgiami, metody terapeutyczne itp. Zajęcia prowadzone były według scenariuszy opracowanych specjalnie na potrzeby programu i obejmowały wiele aspektów dojrzałości dziecka związanych z rozwojem poznawczym, fizycznym, emocjonalnym i społecznym (w szczególności stabilizację lateralną jako fundament do podjęcia nauki czytania i pisania, kształtowanie pojęcia liczby naturalnej, doskonalenie małej motoryki, koordynacji wzrokowo-ruchowej, rozwijanie indywidualnych talentów dziecka).

Dzieci pracowały i świetnie się bawiły pod kierunkiem nieznanych dotąd nauczycieli, przy czym nie miały świadomości, że są oceniane. Nauczyciel - wychowawca miał szansę wystąpić w roli obserwatora swojej grupy i w krótkim czasie ocenić poziom przygotowania podopiecznych do przekroczenia progu szkolnego. Swoje obserwacje mógł porównać z uczestniczącym w tych zajęciach specjalistą –obserwatorem (np. terapeutą matematycznym, psychologiem etc.). Dzięki temu każde dziecko miało sporządzony indywidualny opis swoich wiadomości, umiejętności i postaw pod kątem dojrzałości szkolnej.

Zajęcia prowadzone były w placówkach – w naturalnym środowisku dziecka przygotowującego się do nauki szkolnej, dzięki czemu można było dokonać rzetelnej, realnej obserwacji diagnostycznej dziecka funkcjonującego w grupie rówieśniczej podczas codziennych zajęć. Pozwoliło to również wzbogacić warsztat pracy nauczyciela podczas pobytu w jego macierzystej placówce i wykorzystać cykliczne spotkanie z rodzicami do wręczenia i omówienia indywidualnych opisów rozwoju dzieci. Do  tego rozwiązania w krótkim czasie udało się zaangażować nauczycieli, uczniów i ich rodziców

Rezultaty i korzyści wynikające z wdrożenia programu

Dla dzieci:

• nowe doświadczenie edukacyjne pobudzające rozwój poznawczy, społeczno-emocjonalny i fizyczny w postaci cyklu 5 cotygodniowych spotkań w placówce prowadzonych przez specjalistów zewnętrznych,
• intensywna nauka w formie gier i zabaw doskonalących kluczowe umiejętności na podstawie scenariuszy opracowanych specjalnie na potrzeby programu,
• stymulowanie rozwoju dzieci w aspektach fundamentalnych dla podjęcia z sukcesem nauki szkolnej (w szczególności stabilizacji lateralnej, pojęcia liczby naturalnej, doskonalenia małej motoryki, koordynacji wzrokowo-ruchowej, rozwijania indywidualnych zdolności),
• zwiększone poczucie bezpieczeństwa sześciolatków w momencie rozpoczęcia edukacji szkolnej,
• zapobieganie porażkom dzięki wcześniejszej diagnozie zaburzeń rozwojowych.

Dla rodziców:

• dostarczenie rodzicom indywidualnej, aktualnej, pisemnej  informacji  na temat postaw i umiejętności dziecka w środowisku w jakim funkcjonuje i będzie funkcjonowało,
• dostarczenie rodzicom wiedzy na temat sposobów codziennego stymulowania rozwoju dziecka, aby lepiej przygotować je do szkoły,
• przygotowanie rodziców do komunikacji z nauczycielem na temat dziecka za pomocą oceny opisowej.

Dla nauczycieli:

• możliwość zafunkcjonowania nauczyciela prowadzącego grupę sześciolatków w roli obserwatora swojej grupy,
• poznanie obiektywnej/niezależnej oceny rozwoju swoich wychowanków pod kątem przyszłych sukcesów szkolnych,
• wzbogacenie repertuaru metod pracy,
• lepsze przygotowanie nauczyciela do dokonania wszechstronnej oceny gotowości szkolnej wychowanków.

Dla placówki:

• lepsze przygotowanie kandydatów do I klas,
• pozyskanie informacji służących organizacji procesu nauczania w I klasie i dostosowaniu go do indywidualnych potrzeb dzieci,
• pozyskanie dodatkowych informacji, pozwalających zaplanować wsparcie specjalistów  dla uczniów z dysfunkcjami,
• wsparcie we współpracy z rodzicami.

Forma działania stworzyła sytuację wyjątkową – dzieci nie zmieniały otoczenia, ale pracowały z obcą osobą, zaś nauczyciel wychowawca mógł wystąpić w roli obserwatora swojej grupy, co pozwoliło mu uzyskać bardziej obiektywną ocenę. Dodatkowo po zajęciach mógł uzyskać pełną informację od biorących w nich udział specjalistów - obserwatorów. Uzyskane tą drogą informacje mogą służyć pomocą placówce w planowaniu pracy kadry wspomagającej (pedagoga, reedukatora, psychologa) w celu wczesnego eliminowania zaburzeń rozwojowych dzieci oraz realizacji programu wyrównywania szans: pracy z uczniem słabym i pracy z uczniem zdolnym, tak, aby każdy realizował program na miarę swoich potrzeb i możliwości. W tym kontekście bardzo ważne jest zaangażowanie rodziców w proces świadomego wspierania rozwoju dziecka, czemu podstawę dała przekazana rodzicom na spotkaniu  wiedza i informacja opisowa. Warto podkreślić, że nawet trudne informacje o dziecku były przyjmowane przez rodziców z uwagą i pokorą, ponieważ przekazywali je obiektywni specjaliści z zewnątrz.

 Prowadzący zajęcia z dziećmi pedagodzy specjalizują się w pracy metodami aktywnymi i poszukują różnych, efektywnych form nauczania. Dzięki temu nauczyciele mogli w praktyce poznać ciekawe formy nauczania, angażujące jednocześnie różne zmysły dzieci. Poznali również metodę dokonywania obserwacji diagnozującej dzieci, dzięki czemu łatwiej dostosują się do wymagań nowej podstawy programowej.

Koszty poniesione w związku z realizacją projektu:

Koszty ogółem: 81 510 zł, w tym: dotacja celowa: 57 057 zł („Aktywizacja jst i organizacji pozarządowych”), środki własne (budżet gminy): 24 453 zł

W ramach w/w kosztów wszystkie 6-latki (189 dzieci) w Gminie Lesznowola zostały objęte skumulowaną w krótkim czasie  (1,5 miesiąca) specjalistyczną opieką pedagogiczną w niekonwencjonalnej, atrakcyjnej formie zabaw i gier  edukacyjnych wspomagających dodatkowo ich rozwój pod kątem gotowości szkolnej oraz  specjalistycznej obserwacji psychologiczno-pedagogicznej, dzięki której każde dziecko uzyskało pisemny zapis stanu swojego rozwoju w obszarach kluczowych dla sukcesów szkolnych. Dzięki zaangażowaniu każdorazowo kilku specjalistów do kolejnych zajęć z grupą można było pracować wyłącznie metodami czynnościowymi – aktywnymi, co jest nie zawsze możliwe w przypadku pracy jednego nauczyciela z liczną grupą wychowanków.

Planowanie: 

Planując przeprowadzenie w swoich placówkach opisanego wcześniej przedsięwzięcia należy:

• zaplanować grupę (liczbę dzieci), które będzie obejmował program,
• zaplanować formę jego realizacji (można zebrać oferty od specjalizujących się w tej dziedzinie firm zewnętrznych),
• zagwarantować środki własne, można również skorzystać z dotacji Kuratorium Oświaty bądź  innych form wsparcia z funduszy UE.

 Realizacja: 

Początkowo dało się zauważyć niepokój nauczycieli. Wychowawcy klas „0” po raz pierwszy spotkali się z sytuacją, kiedy nieznany nauczyciel pracuje z ich grupą uczniów, zaś obserwatorzy oceniają poziom przygotowania każdego dziecka. Czuli się oceniani. Dlatego Zespół realizujący projekt rozmawiał o celu zajęć przed i po każdym spotkaniu oraz szczegółowo informował o obserwacjach i konsultował je z wychowawcą, aby oddzielić sytuacje/zachowania jednostkowe uczniów od powtarzalnych (typowych). Nauczyciel stawał się w ten sposób współautorem opisu każdego dziecka.

 Monitorowanie i ewaluacja 

Podstawową formą monitoringu projektu był ustalony z placówkami harmonogram działań oraz bieżący kontakt Menedżera Projektu z kadrą zarządzającą placówek, która otrzymywała po każdych zajęciach ocenę zwrotną od uczestniczących nauczycieli lub osobiście brała w nich udział. Taka forma komunikacji funkcjonowała też między Menedżerem Projektu a Samorządem Gminy. W ramach ewaluacji pedagodzy prowadzący zajęcia oraz obserwatorzy po zakończeniu spotkania słuchali uwag nauczyciela - wychowawcy. Uwagi były notowane, parafowane i uwzględniane. Wszyscy nauczyciele uczestniczący w projekcie deklarowali po jego zakończeniu chęć uczestnictwa w następnych przedsięwzięciach. Rodzice mieli udostępniony adres e-mail Menadżera Projektu, aby na bieżąco zgłaszać uwagi lub otrzymywać odpowiedzi na ewentualne pytania.