Przykład organizacji komunikacji miejskiej i lokalnej w Dzierżoniowie, Bielawie i powiecie dzierżoniowskim

Reorganizacja komunikacji miejskiej i lokalnej w Dzierżoniowie i Bielawie jest przykładem przemyślanych działań zarządczych realizowanych wspólnie przez gminy powiatu dzierżoniowskiego z wykorzystaniem lokalnie pozyskanych danych z zakresu kosztów, jakości i dostępności usług. Celem działań było zapewnienie mieszkańcom powiatu dzierżoniowskiego sprawnego transportu zbiorowego oraz optymalizacja jego kosztów dla organizatorów usług. Lokalny i ponadlokalny transport publiczny jest jedną z usług analizowanych w SMUP, w obszarze "Transport i drogownictwo". Jednakże opisane doświadczenia samorządów powiatu dzierżoniowskiego były wdrażane w pierwszej dekadzie lat 2000. zanim uruchomiono SMUP. Z chwilą, gdy osoby zarządzające tą usługą w jednostkach samorządu będą mogły korzystać w SMUP z danych porównawczych dla podobnych JST, prowadzenie takich analiz będzie ułatwione.

Problem zdefiniowany przez samorząd:

W komunikacji miejskiej i lokalnej powiatu dzierżoniowskiego funkcjonowały na tych samych trasach dwa, pokrywające się schematy organizacyjne - realizowane przez gminę Dzierżoniów i gminę Bielawa. Rozwiązanie było drogie i nieefektywne. Każda gmina, na terenie której kursował dany przewoźnik, ponosiła inny poziom dopłat, nieadekwatny do liczby przejechanych przez niego kilometrów. Dublowanie przejazdów powodowało wysokie koszty, niewspółmierne do osiąganej jakości usługi.

Pasażerowie byli zmuszeni do korzystania ze starego, nieekologicznego taboru, obowiązywały różne rodzaje biletów, ulg i zwolnień, rozkłady jazdy nie były uzgadniane między przewoźnikami, godziny przejazdów dublowały się, a w niektórych porach brakowało kursów.

Podsumowując, stan usług dostępnych mieszkańcom gmin powiatu dzierżoniowskiego był wysoce niezadowalający pod względem jakości, ilości, dostępności i efektywności kosztowej. Poprawa tej sytuacji (w tym przede wszystkim zapewnienie satysfakcjonującej dostępności i jakości usługi) legła u podstaw inicjatywy reorganizacji komunikacji na terenie gmin, poprzez integrację zarządzania usługą.

Sposób rozwiązania:

Sąsiadujące ze sobą gminy: Dzierżoniów i Bielawa wypracowały porozumienie, które zaowocowało jednym, spójnym systemem organizacji komunikacji miejskiej i lokalnej. Z inicjatywy Burmistrza Dzierżoniowa powołano komisję złożoną z przedstawicieli zainteresowanych gmin, która w ciągu czterech lat wypracowała system organizacji komunikacji lokalnej i miejskiej w Dzierżoniowie, Bielawie i powiecie dzierżoniowskim oraz nadzorowała jego testowanie i wdrożenie. Wyłoniono jednego operatora. Oddzielono funkcję operatora od przewoźnika. Proces integracji zarządzania usługami trwał cztery lata i zakończył się w 2010 roku.

W procesie reorganizacji i zarządzania usługami wykorzystano wskaźniki SMUP, takie jak m.in. liczba wykonanych wozokilometrów, liczba wozokilometrów na mieszkańca. Wszystkie one są na bieżąco monitorowane.

Korzyści:

Reorganizacja systemu komunikacji zbiorowej przyniosła wymierne efekty zarówno dla pasażerów, jak i jej organizatorów. W znacznym stopniu poprawiła się dostępność usług (optymalne rozkłady jazdy, jednakowe bilety i jednolity system ulg i zwolnień, sprzedaż biletów w biletomatach oraz przez Internet). Ujednolicono rozkłady jazdy, wprowadzono przyjazne pasażerom taryfy biletowe.

Zracjonalizowano koszty i podzielono je na poszczególne gminy, adekwatnie do liczby kilometrów przejechanych po ich terenie. Wprowadzono stały monitoring m.in. wysokości wpływów z biletów, liczby wykonanych przewozów.

Zoptymalizowano liczbę realizowanych przewozów w ten sposób, by odpowiadała realnym potrzebom pasażerów. Poprawiła się efektywność kosztowa. Mimo rosnących kosztów stawka za wozokilometr nie zmieniła się w znaczący sposób.

Uporządkowano również kwestię dopłat do tzw. wozokilometrów. Obecnie każda gmina płaci jednakową stawkę za każdy przejechany kilometr na jej terenie przez jeden autobus. Przyjęcie zasady równego pokrywania kosztów przez wszystkich odbiorców usług umożliwia dość precyzyjne zaplanowanie środków na komunikację przez poszczególne gminy w budżetach na następny rok.

Wskaźniki wykorzystywane do monitorowania usług komunikacji miejskiej i lokalnej, opisanych w niniejszym tekście, prezentowane są w portalu SMUP (smup.gov.pl) w części dedykowanej Obszarowi Usług "Drogownictwo i Transport". Analizowane w kontekście jakości, dostępności, ilości i efektywności kosztowej, pozwalają umieścić przykład organizacji komunikacji miejskiej i lokalnej w Dzierżoniowie, Bielawie i powiecie dzierżoniowskim w bazie dobrych praktyk wartych polecenia.

Warto przypomnieć, że portal smup.gov.pl pozwala na dokonywanie porównań kluczowych parametrów agregowanych na poziomie gminy z podobnymi jednostkami samorządu z grupy porównawczej na terenie kraju. Opisana praktyka bez wątpienia pozytywnie wpływa na te parametry.

Metryka praktyki